تحلیل صنعت تایر به‌همراه تحلیل پارتا

صنعت تایرسازی در دنیا در سال 2020 به علت شیوع ویروس کرونا و تحت تأثیر قرار گرفتن گسترش پاندمی، با چالش‌های فراوانی روبرو شد. این ویروس باعث رکود اقتصادی گسترده‌ای در سراسر جهان شد و صنعت حمل و نقل، به ویژه صنعت خودروسازی و تایرسازی، تحت فشار قرار گرفت.

یکی از مشکلات اساسی که صنعت تایرسازی را در این دوره تضعیف کرد، افزایش ناپایدار در قیمت مواد اولیه بود. قیمت‌ موادهایی که برای تولید تایرها مورد استفاده قرار می‌گرفتند، به شدت افزایش یافته بودند و این افزایش در قیمت مواد اولیه به دلیل کاهش تولید و افزایش تقاضا در بازار به وجود آمده بود. این وضعیت تأثیر مستقیمی بر تولید تایر در دنیا داشته و باعث شکست تعادل بین عرضه و تقاضا در صنعت تایرسازی شد.

طبق اظهارنظر رئیس انجمن صنفی تایر، 15,000 نفر به صورت مستقیم در این صنعت فعالیت می¬کنند. در تاریخ 16/07/1402 طبق مصوبه هیئت وزیران تعرفه واردات لاستیک تا پایان سال 1402 به 6٪ کاهش یافت. این صنعت با مشکلاتی زیادی مواجه است که یکی از آن ها عدم تخصیص به موقع ارز به تایر سازان می­باشد. ازآنجایی که حدود 30٪ از مواد اولیه تولید تایر به صورت وارداتی تأمین می¬شود بنابراین تایرسازان نیاز به تأمین ارز جهت پرداخت به تأمین کنندگان هستند اهمیت این مورد را می­توان در تولیدات مجتمع آرتاویل شاهد بود. این تایرساز به دلیل عدم تخصیص ارز کافی مجبور به کاهش تولیدات خود در سال 1401 و طبق پیش­بینی شرکت در سال 1402 نیز شاهد کاهش تولید خواهیم بود.

اولین کارخانه تولید تایر در ایران در سال ۱۳۳۷ با سرمایه‌گذاری شرکت آمریکایی B.F GOODRICH تأسیس شد و تحت عنوان "شرکت کیان تایر" فعالیت خود را آغاز کرد. پس از انقلاب اسلامی، نام این شرکت به "لاستیک البرز" تغییر یافت. در سال ۱۳۴۲، شرکت ایران تایر با همکاری شرکت GENERAL TIRE آمریکا تأسیس شد و فرآیند تولید تایرهای بایاس نخی آغاز گردید. به علاوه، شرکت‌هایی همچون لاستیک دنا با سرمایه‌گذاری شرکت BRIDGESTONE ژاپن و لاستیک پارس با همکاری شرکت PIRELLI ایتالیا، به تولید تایرهای متنوع از جمله کشاورزی، سنگین، نیمه سنگین و سواری پرداختند.

شرکت مجتمع صنایع آرتاویل به شناسه ملی 10101089200 به صورت شرکت سهامی خاص در سال 1365 تحت شماره 63930 در اداره ثبت شرکت ها و مالکیت صنعتی به ثبت رسید. درحال حاضر ظرفیت اسمی شرکت 30,000 تن می­باشد. پارتا در سال 1401، 10٪ از سهم بازار لاستیک ایران را در اختیار داشته است. با مفروضات موردنظر پیش بینی می­شود شرکت برای سال مالی 1402 به ازای هر سهم 939 ریال سود خالص محقق نماید. با این فرض P/E 5.7 واحدی را رقم می­زند.

پیدایش

چرخ که که یکی از بنیادی ترین اختراعات بشر بوده است توانست تغییرات اساسی در زندگی انسان ها در طول تاریخ به بار بیاورد و رفته رفته با پیشرفت علم و تکنولوژی، تایر پا بر عرصه صنایع مختلف گذاشته تا به امروز که به صورت غیر مستقیم در اکثر صنایع نقش اساسی را ایفا می­کند. تاریخچه صنعت تایرسازی به دورانی برمی‌گردد که فناوری تولید لاستیک و تایرها از روش‌های سنتی به روش‌های صنعتی تغییر کرد. در دوران باستان، انسان‌ها از مواد مختلفی مانند چوب، فلزات، و حیوانات برای ساختن چرخ‌ها و تایرهای خود استفاده می‌کردند. این تایرهای اولیه عمدتاً برای وسایل کشاورزی و حمل و نقل مورد استفاده قرار می‌گرفتند.در قرن ۱۹، با اختراع فناوری وولکانیزاسیون توسط چارلز گودییر در سال ۱۸۳۹، امکان تولید تایرهای مقاومت به حرارت و فشار از لاستیک به وجود آمد. این اختراع به تایرها امکان مقاومت در برابر حرارت و رطوبت را بخشید و آنها را برای استفاده در وسایل حمل و نقل مختلف مناسب ساخت.

رونق صنعت تایرسازی در پی جنگ های جهانی

صنعت تایرسازی در دوره‌های جنگ جهانی به دلیل نیاز به وسایل نقلیه نظامی به شدت رونق گرفت. با پایان جنگ جهانی دوم، صنعت خودروسازی در حال رونق بود و این موضوع باعث شد تا تقاضا برای تایرها افزایش یابد. همچنین، اختراع تایرهای تورینگ و رادیال، که بهترین عمر مفید و عملکرد را داشتند، به توسعه صنعت تایرسازی کمک کرد. در دهه‌های اخیر، تکنولوژی‌های پیشرفته نظیر تایرهای خودران و تایرهای هوشمند با سنسورها و فناوری‌های ارتباطی رشد صنعت تایرسازی را به سمت پیشرفت و نوآوری سوق داده ‌است. امروزه، صنعت تایرسازی یکی از صنایع بزرگ با ارزش بازار بالا است که با هدف تولید تایر برای انواع وسایل حمل و نقل فعالیت می‌کند. این صنعت همچنین به دلیل تحقیقات پیشرفته در زمینه مواد و فناوری، در حال بهینه‌سازی عملکرد، ایمنی و محیط‌زیست‌ پسند­ بودن تایرها نیز می‌باشد.

محصولات و کاربرد های روز افزون تایر

تایرسازی صنعتی پر تقاضا

صنعت تایر سازی با پیشرفت روز افزون تکنولوژی کابرد های گسترده تری نیز پیدا کرده است به صورتی که می­توان ردپای آن را در صنعت حمل و نقل کشور و بسیاری از صنایع دیگر پیدا کرد.

1.  اتومبیل‌ها و موتورسیکلت‌ها: تایرها به عنوان بخش اصلی از سیستم حمل و نقل در اتومبیل‌ها و موتورسیکلت‌ها استفاده می‌شوند و وجود آن­ها ضروری است.
2. وسایل نقلیه سنگین: تایرها در کامیون‌ها، اتوبوس‌ها، تریلرها و وسایل نقلیه سنگین دیگر برای حمل و نقل کالاها و مسافران استفاده می‌شوند. چه بسا استفاده گسترده­ای نیز در معادن و در امر استخراج دارند.
3. اتوبوس‌های شهری: تایرها در اتوبوس‌های شهری برای حمل مسافران در شهرها و مناطق حضری استفاده می‌شوند.
4. تایرهای کشاورزی: تایرهایی با طراحی‌های ویژه برای ماشین‌ها و تجهیزات کشاورزی استفاده می‌شوند تا در زمین‌های کشاورزی به عملکرد مناسبی برسند؛ که این مورد پس از انقلاب صنعتی بیشتر از پیش به تایر نیاز گسترده ای پیدا کرد.
5. صنعت عمران و ساختمان:تایرهای سنگین برای استفاده در وسایل نقلیه ساختمانی مانند لیفتراک‌ها و بیل‌مکانیک‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.

تایرهای رادیال و بایاس 

تایر های رادیال و بایاس نوعی از تایر های تولید شده در صنعت تایر هستند که بر اساس ویژگی‌های خاص خود هر کدام کاربرد مختص به خود را دارد. عمده تفاوت لاستیک‌های رادیال و بایاس در نحوه قرار گیری نخ و ساختار داخلی آنها می‌­باشد.

تایرهای رادیال

1- ساختار داخلی
لاستیک‌های رادیال دارای لایه‌هایی هستند که به‌صورت شعاعی در سراسر تایر، عمود بر خط مرکزی آج قرار دارند. این لایه‌ها معمولاً از تسمه‌های فولادی یا سایر مواد تقویت شده ساخته می شوند. تسمه‌های فولادی باعث ایجاد ثبات می‌شود و به حفظ شکل تایر کمک می‌کند، به‌خصوص در سرعت‌های بالا این موضوع خود را نشان می­‌دهد.

۲- انعطاف پذیری
تایرهای رادیال انعطاف بیشتری دارند و سطح تماس بیشتری با جاده دارند. این انعطاف پذیری به خصوص در هنگام شتاب‌گیری و ترمز گرفتن، کشش بهتری را برای وسیله نقلیه فراهم می‌کند. دیوارهای جانبی منعطف، سواری نرم‌تری را فراهم می‌کند، نواقص جاده را کمتر نمایان می‌­کند و راحتی راننده را افزایش می‌دهد.

۳- اتلاف گرما
لاستیک‌های رادیال به دلیل داشتن دیواره‌های جانبی انعطاف پذیر، گرما را به طور موثرتری دفع می‌کنند. این ویژگی به جلوگیری از گرمای بیش از حد در استفاده طولانی مدت کمک می‌کند.

۴- بهره‌وری سوخت
تایرهای رادیال عموماً مقاومت غلتشی کمتری دارند که باعث بهبود راندمان سوخت می‌شود. کاهش اصطکاک بین لاستیک و جاده به انرژی کمتری برای حفظ حرکت خودرو نیاز دارد.

۵- طول عمر
لاستیک‌های رادیال به دلیل ساختار محکم و اتلاف حرارت بهتر، اغلب بیشتر از تایرهای بایاس دوام می‌آورند.

تایرهای بایاس

1- ساختار داخلی
لاستیک‌های بایاس دارای لایه‌هایی هستند که با زاویه ای متقاطع به خط مرکزی تایر متقاطع می‌شوند. این لایه‌ها معمولاً از پارچه‌هایی مانند نایلون، پلی‌استر یا فایبرگلاس ساخته می‌شوند.

2- سفتی
تایرهای بایاس در مقایسه با رادیال سفت‌تر هستند. دیواره‌های جانبی سفت پایداری را فراهم می‌کند و آنها را برای بارهای سنگین و کاربردهای خارج از جاده مناسب می‌کند.

3- کشش
تایرهای Bias کشش خوبی را به خصوص در شرایط خارج از جاده ارائه می‌دهند. ساختار مستحکم آنها را در برابر بریدگی و سوراخ شدن مقاوم می‌کند و آنها را برای زمین‌های ناهموار مناسب می‌کند.

4- ماندگاری:
لاستیک‌های بایاس بادوام هستند و می‌توانند در شرایط سخت مقاومت کنند و برای کاربردهای صنعتی و کشاورزی خاص محبوب هستند.

5- هزینه:
این تایرها بایاس ارزان‌تر از تایرهای رادیال هستند و آنها را به گزینه‌ای مقرون به صرفه برای استفاده‌های خاص تبدیل می‌کند.

به‌طور خلاصه، تایرهای رادیال راندمان سوخت بهتر، سواری نرم‌تر و اتلاف گرما را بهبود می‌بخشند و برای اکثر خودروهای سواری مناسب هستند. از طرف دیگر لاستیک‌های بایاس سفت‌تر و بادوام‌تر هستند و برای بارهای سنگین، وسایل نقلیه خارج از جاده و کاربردهای صنعتی خاص مناسب هستند. انتخاب بین تایرهای رادیال و بایاس به نوع وسیله نقلیه، کاربرد مورد نظر و نیازهای خاص کاربر بستگی دارد.

فرآیند تولید محصول

لاستیک:
لاستیک جزء اصلی تایرها است و هم از منابع طبیعی (کائوچو طبیعی از درختان) و هم از منابع مصنوعی (کائوچو مصنوعی مشتق شده از نفت) به‌دست می‌آید. لاستیک انعطاف‌پذیری و کشش را فراهم می‌کند و به لاستیک اجازه می‌دهد تا سطح جاده را بگیرد.

پرکننده‌ها:
پرکننده‌هایی مانند دوده (کربن سیاه) و سیلیس به لاستیک اضافه می‌شوند تا استحکام و دوام آن را افزایش دهند. کربن سیاه، به ویژه، معمولا برای بهبود مقاومت در برابر سایش و خواص مکانیکی تایر استفاده می‌شود.

مواد تقویت‌کننده:
مواد تقویت‌کننده مختلفی مانند طناب‌های پارچه ای (معمولاً از الیاف پلی‌استر، نایلون یا آرامید ساخته می‌شوند) و سیم‌های فولادی در تایر تعبیه شده‌اند تا یکپارچگی و پشتیبانی ساختاری را ایجاد کنند. این مواد استحکام تایر را افزایش داده و به حفظ شکل آن کمک می‌کنند.

ترکیبات شیمیایی :
لاستیک‌ها حاوی ترکیبات شیمیایی مختلفی از جمله گوگرد، شتاب دهنده‌ها، آنتی اکسیدان‌ها و داروهای شفابخش هستند. از این ترکیبات در فرآیند ولکانیزاسیون استفاده می‌شود که باعث تقویت لاستیک شده و تایر را در برابر سایش، گرما و پیری مقاوم می‌کند.

افزودنی‌های شیمیایی مختلفی از جمله ضد اوزون‌ها، عوامل ضدپیری و تثبیت کننده‌های UV برای افزایش مقاومت لاستیک در برابر عوامل محیطی و افزایش طول عمر آن گنجانده شده است. این مواد اولیه با دقت ترکیب شده و از طریق تکنیک‌های ساخت تخصصی پردازش می‌شوند تا لاستیک‌های خودرو با ویژگی‌های عملکردی مطلوب تولید شوند.

ترکیبات لاستیک

فرآیند تولید تایر

تولید تایر به چهار مرحله اصلی تقسیم می‌شود: تهیه مواد اولیه، آماده‌سازی اجزاء تایر، مونتاژ تایر، و پخت یا ولکانیزاسیون، در هر مرحله، مواد مختلف به ترتیب ترکیب می‌شوند و تایر نهائی تولید می‌شود. این فرآیند با استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته انجام می‌شود.

1. تهیه مواد اولیه: در این مرحله، مواد اولیه مورد نیاز برای تولید تایرها شامل کائوچوها (طبیعی یا مصنوعی)، دوده‌ها، روغن‌ها و مواد شیمیایی، در دستگاه مخلوط‌کن یا بنبوری با هم مخلوط می‌شوند تا آمیزه‌های لاستیکی ساخته شوند.
2. آماده‌سازی اجزاء تایر: در این مرحله، اجزاء مختلف تایر از جمله ترد، دیواره‌ها، نوارهای لاستیکی سرشانه و هامپ تهیه و آماده می‌شوند. این شامل تولید ترد، دیواره‌ها، لایه‌ها، بلت سیمی و بید است.
3. مونتاژ تایر: در این مرحله، اجزاء تایر مانند منجید تایر حاوی لایه‌ها، بید و دیواره‌ها آماده می‌شوند و سپس بلت سیمی و ترد به آن اضافه می‌شوند. در برخی موارد، لایه‌ها را روی هم می‌چینند و سپس به ماشین تایرسازی منتقل می‌شوند.
4. پخت یا ولکانیزاسیون: در این مرحله، تایر در پرس پخت قرار می‌گیرد و با استفاده از عوامل پخت که در زمان مخلوط‌کردن آمیزه‌های لاستیکی به آن اضافه شده‌اند، به شکل نهائی یا چنبره تبدیل می‌شود. این فرآیند باعث می‌شود تایر خواص مکانیکی و دینامیکی مورد نیاز را کسب کند.

عرضه و تقاضا در بازارهای جهانی

صنعت تایرسازی در دنیا در سال 2020 به علت شیوع ویروس کرونا و تحت تأثیر قرار گرفتن گسترش پاندمی، با چالش‌های فراوانی روبرو شد. این ویروس باعث رکود اقتصادی گسترده‌ای در سراسر جهان شد و صنعت حمل و نقل، به ویژه صنعت خودروسازی و تایرسازی، تحت فشار قرار گرفت. یکی از مشکلات اساسی که صنعت تایرسازی را در این دوره تضعیف کرد، افزایش ناپایدار در قیمت مواد اولیه بود. قیمت‌ موادهایی که برای تولید تایرها مورد استفاده قرار می‌گرفتند، به شدت افزایش یافته بودند و این افزایش در قیمت مواد اولیه به دلیل کاهش تولید و افزایش تقاضا در بازار به وجود آمده بود. این وضعیت تأثیر مستقیمی بر تولید تایر در دنیا داشته و باعث شکست تعادل بین عرضه و تقاضا در صنعت تایرسازی شد.

با گذشت زمان و شروع فرآیند احیاء اقتصادی در بسیاری از کشورها، قاره آسیا به عنوان اولین قاره‌ای بود که از رکود اقتصادی خارج شد. کشورهایی همچون چین، هند و ژاپن در این فرآیند با نقش محوری که در تولید تایرها داشتند، نقش بسیار مهمی ایفا کردند. این کشورها حدود 70 درصد از تایرهای تولیدی در قاره آسیا را تأمین کردند و این بازار به نسبت دیگر نقاط جهان پایداری داشت. توسعه صنعت خودروسازی نیز تأثیر مستقیمی بر تقاضای تایرها داشت. با افزایش توان خرید افراد و افزایش نسبت به گذشته درخواست خرید خودرو، تقاضای تایرها به شدت افزایش یافت.

خودروهای سواری، به عنوان یکی از ارکان اصلی صنعت خودروسازی، تقاضای بی‌سابقه‌ای در بازار به وجود آوردند که با این امر صنعت تایرسازی نیز مواجه شد.در آینده، با توجه به گسترش شهرنشینی و افزایش توان خرید افراد، نیاز به خودروهای سواری بیشتر خواهد شد. این افزایش تقاضا به تدریج باعث می‌شود که صنعت تایرسازی نیز رو به رشد باشد. به منظور پاسخ به چالش‌هایی که در این صنعت وجود دارد، شرکت‌های تایرسازی به دنبال فناوری‌های نوین هستند که تایرهایی با مقاومت بالاتر و همچنین سازگار با محیط زیست تولید کنند. با ورود به دهه‌ی جدید، صنعت تایرسازی در دنیا با چالش‌های جدیدی روبرو خواهد شد. از جمله مسائلی که به اهمیت زیادی پیوسته‌اند، نوسانات قیمت مواد اولیه است. موادی مانند لاستیک‌های طبیعی و مصنوعی، که از نفت تولید می‌شوند، بخش اساسی از تایرها را تشکیل می‌دهند. این نوسانات در قیمت مواد اولیه می‌توانند به طور مستمر به تولید کنندگان تایرها آسیب بزنند و بر هزینه تولید تأثیر بگذارند.

در عین حال، با گذشت زمان و توسعه فناوری‌ها، شرکت‌های تایرسازی در حال کشف راهکارهای نوینی برای افزایش کارایی و کاهش هزینه‌ها هستند. این شرکت‌ها به دنبال استفاده از مواد جایگزینی مانند لاستیک‌های بازیافتی و محیط‌زیستی هستند تا همچنان به تولید تایرهای با کیفیت بالا بپردازند و در عین حال به حفاظت از محیط زیست نیز اهمیت بدهند.به نظر می‌رسد که در آینده، با افزایش فشارهای محیطی و نیاز به تولیدات پایدار، صنعت تایرسازی به سمت توسعه تایرهایی با مقاومت بیشتر در برابر سایش و سایر خطرات جاده‌ای حرکت خواهد کرد. این تایرها نه‌تنها ایمنی سفرهای مسافران را تضمین می‌کنند، بلکه به حفظ محیط زیست نیز کمک خواهند کرد.در نتیجه، صنعت تایرسازی به عنوان یکی از پایه‌های حمل و نقل و ایمنی در جوامع مدرن، با تلاش‌های مستمر برای نوآوری و بهره‌وری از فناوری‌های پیشرفته، می‌تواند به تدریج با چالش‌های پیش روی خود روبرو شده و نیازهای متغیر بازار و محیط زیست را مدیریت کرده و در این راستا پیشرو باقی بماند.

بازیگران کلیدی صنعت

۱- Michelin Group (فرانسه):میشلن یک تولید کننده پیشرو تایر است که به دلیل تولید لاستیک‌های باکیفیت برای اتومبیل‌ها، کامیون‌ها و سایر وسایل نقلیه شناخته شده است. آنها به دلیل نوآوری و تحقیقات خود در فناوری تایر به طور گسترده‌ای شناخته شده‌اند.

۲- شرکت بریجستون (ژاپن): بریجستون یکی از بزرگترین و شناخته‌شده‌ترین تولیدکنندگان تایر در سطح جهان است که طیف وسیعی از لاستیک‌ها را برای وسایل نقلیه مختلف از جمله اتومبیل، کامیون و موتور سیکلت تولید می‌کند.

۳- Continental AG (آلمان): کانتیننتال یک شرکت خودروسازی آلمانی است که تایرهایی برای خودروهای سواری، وسایل نقلیه تجاری و کاربردهای صنعتی تولید می‌کند. آنها یکی از بزرگترین تولید کنندگان لاستیک در جهان هستند.

۴- شرکت تایر و لاستیک گودیر (ایالات متحده): گودیر یکی از نمادین‌ترین برندهای تایر در سطح جهان است که تایرهایی برای اتومبیل، کامیون، هواپیما و تجهیزات صنعتی تولید می‌کند. حضور چشمگیری در بازار تایر خودرو دارند.

۵- Pirelli & C. S.p.A. (ایتالیا): پیرلی یک تولید کننده تایر ایتالیایی است که به خاطر تایرهای با کارایی بالا و درجه یک خود شناخته شده است. آنها تایرهایی را برای اتومبیل ها، موتورسیکلت ها و مسابقات اتومبیلرانی تولید می‌کنند.

۶- هنکوک تایر (کره جنوبی): تایر هانکوک یکی از بزرگترین تولیدکنندگان تایر در کره جنوبی است و در سطح بین‌المللی برای تولید لاستیک برای خودروهای سواری، کامیون ها و SUV‌ها شناخته شده است.

ریسک‌های خارجی صنعت

صنعت تولید تایر، به عنوان یک صنعت جهانی با زنجیره تامین پیچیده، در برابر خطرات ژئوپلیتیکی مختلف آسیب‌پذیر است. در اینجا برخی از خطرات ژئوپلیتیکی کلیدی وجود دارد که می‌تواند بر‌تولید تایر در سراسر جهان تأثیر بگذارد.

• تعرفه‌های تجاری و جنگ‌های تجاری
  تنش‌های تجاری بین اقتصادهای بزرگ، به ویژه اختلافات تعرفه‌ای و جنگ‌های تجاری، می‌تواند به طور قابل توجهی برصنعت تایر تأثیر بگذارد. تعرفه‌های مواد خام مانند لاستیک و فولاد می‌­تواند هزینه های تولید را افزایش دهد، زنجیره تامین را مختل کند و بر رقابت در بازار اثر بگذارد.
  
  
• اختلال در زنجیره تامین
  رویدادهای ژئوپلیتیکی مانند بلایای طبیعی، درگیری‌های سیاسی و همه‌گیری‌های جهانی می‌توانند زنجیره تامین تولیدکنندگان تایر را مختل کنند. این اختلالات می‌تواند منجر به کمبود مواد اولیه، قطعات و تاخیر در حمل و نقل شود که بر برنامه‌های تولید و افزایش هزینه‌ها تأثیر می‌گذارد.
  
  
• بی‌ثباتی سیاسی در کشورهای تولیدکننده
  تولید تایر به شدت به کشورهایی وابسته است که از نظر منابع طبیعی مانند لاستیک غنی هستند. بی‌ثباتی سیاسی، مقررات دولتی و ناآرامی‌های اجتماعی در این کشورهای تولیدکننده می‌تواند منجر به وقفه در عرضه شود و بر بازار جهانی تایر تأثیر بگذارد.
  
  
• نوسانات ارز
  رویدادهای ژئوپلیتیکی مانند انتخابات سیاسی، بحران‌های اقتصادی یا سیاست‌های تجاری می‌توانند باعث نوسانات ارزش پول شوند. تولیدکنندگان تایر اغلب در چندین کشور فعالیت می‌کنند و با ارزهای مختلف معامله می‌کنند. تغییرات ناگهانی در نرخ ارز می‌تواند بر هزینه‌های تولید، استراتژی‌های قیمت‌گذاری و حاشیه سود تاثیر بگذارد.

صنعت تایرسازی در ایران

صنعت تایرسازی در ایران با یک تاریخ قدمتی ۶۰ ساله برخوردار است. از آغاز فعالیت در سال ۱۳۳۷ تا به امروز، این صنعت از رشد و پیشرفت چشمگیری برخوردار بوده و اهمیت ویژه‌ای در اقتصاد کشور دارد.
اولین کارخانه تولید تایر در ایران در سال ۱۳۳۷ با سرمایه‌گذاری شرکت آمریکایی B.F GOODRICH تأسیس شد و تحت عنوان "شرکت کیان‌تایر" فعالیت خود را آغاز کرد. پس از انقلاب اسلامی، نام این شرکت به "لاستیک البرز" تغییر یافت. در سال ۱۳۴۲، شرکت ایران تایر با همکاری شرکت GENERAL TIRE آمریکا تأسیس شد و فرآیند تولید تایرهای بایاس نخی آغاز گردید. به علاوه، شرکت‌هایی همچون لاستیک دنا با سرمایه‌گذاری شرکت BRIDGESTONE ژاپن و لاستیک پارس با همکاری شرکت PIRELLI ایتالیا، به تولید تایرهای متنوع از جمله کشاورزی، سنگین، نیمه سنگین و سواری پرداختند.

نقش اقتصادی
صنعت تایرسازی حدود 7/0 تا 1% درصد ارزش افزوده کل صنعت کشور را تشکیل می‌دهد. این صنعت حدود 600 هزار شغل مستقیم و غیرمستقیم ایجاد کرده است و به عنوان یکی از صنایع پایه که نقش اساسی در حمل‌ونقل کشور دارد، اقتصاد ایران را تقویت کرده است.

کیفیت تولیدات
تایرهای تولیدی در ایران از کیفیت و استاندارد بسیار خوبی برخوردار هستند و جزو تایرهای متوسط کیفیت در جهان محسوب می‌شوند. این موضوع نشان‌دهنده تلاش و تحلیل دقیق صنعت تایرسازی در ایران است که به کیفیت تولیدات خود توجه ویژه‌ای داشته‌اند.

خودکفایی در تولید
در زمینه تایرهای رادیال سواری، ۸۵ درصد از نیاز کشور توسط تولیدات داخلی تأمین می‌شود. این درصد نشان‌دهنده خودکفایی در تولید تایرهای رادیال سواری در داخل کشور است و نیازی به واردات از خارج نیست. این امر نقش مهمی در تقویت اقتصاد ملی ایران ایفا می‌کند و وابستگی کمتر به خارج از کشور را نشان می‌دهد.

صنعت تایرسازی ایران با تاریخی بیش از نیم قرن و پتانسیل بالای در تولید لاستیک و تایر، نقش مهمی در اقتصاد کشور ایفا می‌کند. با توجه به تلاش­های صنعتی و افزایش کیفیت تولیدات، این صنعت از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و به توسعه و پیشرفت اقتصادی کشور کمک چشمگیر می‌کند.

صنعت تایر تحت فشار قیمت‌گذاری دستوری

صنعت تایر در ایران متشکل از 13 واحد تولیدی است. مجموع تولید کارخانجات عضو انجمن صنفی تایرسازان سالیانه حدود 300 هزار تن است، در حالی که نیاز کشور سالیانه بین 400 تا 450 هزار تن تخمین زده می‌شود. بنابراین کشور سالانه 120,000 تن واردات تایر دارد. طبق اظهارنظر رئیس انجمن صنفی تایر، 15,000 نفر به صورت مستقیم در این صنعت فعالیت می­‌کنند. در تاریخ 16/07/1402 طبق مصوبه هیئت وزیران تعرفه واردات لاستیک تا پایان سال 1402 به 6٪ کاهش یافت است. این صنعت با مشکلاتی زیادی مواجه است که یکی از آنها عدم تخصیص به موقع ارز به تایر سازان می‌­باشد. ازآنجایی که حدود 30٪ از مواد اولیه تولید تایر به صورت وارداتی تأمین می­‌شود، بنابراین تایرسازان نیاز به تأمین ارز جهت پرداخت به تأمین‌کنندگان هستند اهمیت این مورد را می‌­توان در تولیدات مجتمع آرتاویل شاهد بود. این تایرساز به دلیل عدم تخصیص ارز کافی مجبور به کاهش تولیدات خود در سال 1401 و طبق پیش‌­بینی شرکت در سال 1402 نیز شاهد کاهش تولید خواهیم بود.

ناوگان حمل و نقل عمومی کشور به شدت به تایر وابسته است.

در 4 ماهه ابتدایی 1402 شاهد کاهش حجم تولید تایرهای بایاس در کشور بودیم. به نظر می‌رسد با توجه به فناوری قدیمی این دسته از تایرها، تمایل شرکت‌ها برای تولید آن ها کاهش یافته است. مشکل اصلی صنعت تایر درحال حاضر قیمت‌گذاری دستوری می‌­باشد. قیمت تایر برای مصرف کننده ثابت است. اما قیمت مواد اولیه شرکت‌ها در زنجیره تأمین همواره دست­‌خوش تغییر تحت تأثیر نوسانات نرخ ارز، نفت، ریسک‌های ژئوپولیتیک و غیره است. اکثر شرکت‌های تولیدی که بیش از 90٪ سهم بازار تولید داخل را دارند بورسی هستند که نتیجه قیمت‌گذاری دستوری است. هم اکنون اختلاف قیمت محصول تولید شده با قیمت بازار 15 تا 60 درصد است و این اختلاف قیمت از جیب تولید‌کننده به سمت بازار می‌رود و اگر وضع به همین روال ادامه یابد فعالیت شرکت‌های تایرسازی با چالش روبرو خواهند شد.

قیمت‌گذاری دستوری که تاکنون روی تایر اعمال شده، باعث سرکوب قیمت‌ها، استعداد‌ها و سرکوب توسعه شد؛ شرکت‌های تولیدی با قیمت‌گذاری دستوری سال گذشته صد‌ها میلیارد تومان ضرر کردند؛ اگر تولیدکنندگان تقویت نشوند باید سالی 100 هزار تن تایر وارد کنیم که 450 میلیون دلار ارز نیاز دارد.

تحلیل بنیادی

معرفی شرکت گلدستون

شرکت مجتمع صنایع آرتاویل به شناسه ملی 10101089200 به صورت شرکت سهامی خاص در سال 1365 تحت شماره 63930 در اداره ثبت شرکت‌ها و مالکیت صنعتی به ثبت رسید. درحال حاضر ظرفیت اسمی شرکت 30,000 تن می‌­باشد.محصولات شرکت شامل انواع تایر‌های رادیال سیمی (تایرهای سواری و انتی سبک) وانتی بایاس (تایرهای وانتی سنگین، باری و اتوبوسی و کشاورزی) باری و اتوبوسی بایاس (انواع تایر های کامیونی و اتوبوسی)، کشاورزی بایاس (انواع تایرهای کشاورزی) می‌­باشد.
پارتا جزء شرکت‌های فرعی شرکت سرمایه‌گذاری گروه صنعتی رازی (سهامی عام) می‌­باشد. مرکز فعالیت کارخانه در شهر اردبیل، کیلومتر 6 جاده سردابه واقع شده است. سال مالی شرکت منتهی به 29 اسفند ماه می‌­باشد.

مواد اولیه خریداری شده به نسبت سهم خود در بهای تمام شده به شرح ذیل می‌­باشد. (سهم هر قلم بر اساس ارزش ریالی خرید است) حدود 16٪ از مواد اولیه شرکت وارداتی می­‌باشد و 84٪ دیگر از داخل کشور تأمین می­‌شود. مواد مستقیم مصرفی شامل کائوچو مصنوعی و طبیعی، نخ تایر، دوده، مواد شیمیایی و غیره حدود 86٪ از بهای تمام شده سال 1401 را تشکیل داده است. سربار تولید و حقوق دستمزد مستقیم به ترتیب 5٪ و ۹٪ از سهم بهای تمام شده شرکت را دارا هستند.

شرکت محصولات خود را از طریق شبکه نمایندگان فروش (شامل 410 نمایندگی استانی و 100 نمایندگی خدمات پس‌از‌فروش) به‌فروش می‌­رساند. همچنین 68٪ محصولات در سال 1401 از طریق نمایندگان به‌فروش رسیده و 32٪ محصولات به خودرورسازان فروخته شده است. رشد فروش شرکت تماما ناشی از افزایش نرخ‌های دریافتی بوده.

نرخ فروش محصولات اتوبوسی بایاس و تایر وانتی بایاس به طور میانگین به‌ترتیب ماهانه 2.6٪ و 3٪ رشد داشته است.

در 4 سال اخیر میزان تولیدات شرکت همواره از ظرفیت اسمی پایین‌­تر بوده و همچنین روند صعودی را سپری کرده است. شرکت سبلان رازی تولیدکننده لاستیک‌های سیمی رادیال سنگین باری و اتوبوسی با ظرفیت تولید 25,000 تن در سال است. پارتا دارنده 53٪ از سهام پیزد و همچنین دارنده 50٪ از سهام شرکت کربن سیمرغ (فعال در صنعت تولید دوده) می­‌باشد.